Muş ili Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat-Van Bölümünde yer alır. Yaklaşık 8116 km² alan kaplayan il, çok kaba olarak Doğu Anadolu Bölgesi’nin merkezinde yer alır.
ALPARSLAN DİYARI-İl genelinde ekonomik faaliyetleri önemli ölçüde kısıtlayan iklim ve topografya koşulları yanında sosyal ve kültürel geri kalmışlık hızla artan nüfusun göç etmesinde etkili olmaktadır. Nitekim il genelindeki göçler, sınırlı alanda ve şartlarda tarıma dayalı üretimin yürütüldüğü kırsal kesimlerde daha yüksek oranlarda gerçekleşmektedir. İldeki göçler büyük oranda Türkiye’deki büyük şehirlere olmakla beraber kırsal kesimlerden il içindeki şehir yerleşmelerine ve yurt dışına da olabilmektedir. Bu durum ülkemizdeki şehirlerde altyapı sorunları başta olmak üzere çeşitli sosyal, kültürel ve ekonomik olumsuzlukların baş göstermesine yol açmaktadır. Bu çalışmada Muş ilindeki göçlerin sebepleri ve sonuçları değerlendirilmiş ve göçlerin önlenmesine yönelik çözüm önerileri geliştirilmiştir.
Muş ilinde 1935 yılından 2000 yılına kadar olan sürede nüfus, yaklaşık 7,2 kat artmıştır. Toprağa dayalı üretim yapılan ilde özellikle 1950’li yıllar ve bunu takip eden dönemlerde tarım ve hayvancılık için yeterli miktarda arazinin varlığı yanında çok eşlilik, erken yaşta evlilik gibi geleneksel yaşam tarzı baskın hale gelince, nüfus artışı (‰ 52,06) daha hızlı gerçekleşmiştir. Bu dönemden sonra il toplamında yıllık nüfus artış hızı kararlı bir şekilde gerilemeye başlamıştır. 1955 yılında ‰ 48,02, 1965 yılında ‰ 34,01, 1975 yılında ‰ 26,32, 1985 yılında ‰ 23,14’e, 2000 yılında ‰ 18,63’e gerilemiştir. TÜİK verilerine göre 2010 yılında yıllık nüfus artış hızı azalışa işaret etmektedir.
1985’ten beri sürekli bir düşüş içindedir. Buna rağmen Muş ilinde yıllık nüfus artış hızındaki düşüş, Türkiye geneline göre çok daha fazla ve ilgi çekicidir. Ekonomik sorunların artmasıyla beraber il dışına göçlerin hızlanması, kentleşme ve sanayileşme olgusuyla beraber doğum oranlarının düşmesi, kadınların çalışma hayatına girmesi ve aile planlamasına yönelik yapılan çalışmaların yavaş yavaş olumlu sonuçlar vermesi bu düşüşün esas nedenleri olarak gösterilebilir.
1935 Yılında Muş’un nüfusu 67.322 iken, aynı yılda nüfus artış hızı % 1.9'dur.
2023 Yılında Muş’un nüfusu Şubat Ayı itibari ile 399.202'dir.
HABER: KADER AKÇİL